dobrymi szlakami

Ślad po Branickich

Karol Świergosz

Pałac

Magnacki ród Branickich kojarzy się przede wszystkim ze zdradą narodową i haniebną konfederacją targowicką, która była bezpośrednim pretekstem do II rozbioru Polski. Jednak jednej z gałęzi tego rodu zawdzięczamy wybudowanie „Wersalu Północy” – pięknej rezydencji magnackiej w Białymstoku.

Sama konstrukcja pałacu powstała na bazie istniejącego wcześniej gotyckiego zamku Wiesiołowskich (przez pewien czas należała do hetmana Stefana Czarnieckiego). W 1691 r. Stefan Mikołaj Branicki zlecił jego przekształcenie w barokową rezydencję. Zadania tego podjął się Tylman z Gamern – niezwykle utalentowany inżynier pochodzenia niderlandzkiego. W latach 1691 – 1697 z zamku nie pozostało nic, a zamiast niego powstała rezydencja, której wielu Branickim mogło pozazdrościć. Białostocki pałac nie tylko zachwycał swoim pięknem, ale był również ważnym ośrodkiem kultury – to w nim gościł m.in. poeta Franciszek Karpiński, działała orkiestra dworska, teatr i zespół baletowy. Do podlaskiego Wersalu zjeżdżali też znakomici goście – królowie polscy, książęta kurlandzcy, czy cesarze austriaccy (nie licząc licznych posłów i ambasadorów). W 1754 r. powstała tutaj pierwsza polska uczelnia wojskowa – Wojskowa Szkoła Budownictwa i Inżynierii. Czasy zaborów nie oszczędziły pałacu – co prawda początkowo mieścił się w nim Instytut Panien Rosyjskich (do którego uczęszczały dobrze urodzone Rosjanki), ale carscy urzędnicy zniszczyli m.in. sto figur z ogrodu francuskiego i teatr.

Historia nie ominęła rezydencji również w XX w. Mieściła się w nim siedziba Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski, który na bagnetach bolszewickich miał przynieść Polakom „upragnioną” rewolucję. Największa tragedią dla dzieła Tylmana był rok 1944, kiedy wycofujący się Niemcy zniszczyli ponad 70 % zabudowań, a reszty dokonali nacierający Rosjanie. Co prawda zaraz po wojnie przystąpiono do odbudowy, jednak socjalistyczny pośpiech spowodował, że dokonano jej niezbyt wiernie.

Obecnie w pałacu Branickich znajduje się siedziba rektoratu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Trwają również prace nad rekonstrukcja ogrodów, które mają zakończyć się w 2012 roku.

Wersal Północy można zwiedzać od wtorku do piątku w godzinach 15.30-17.30 oraz w soboty i niedziele między 9 a 17. Turystom udostępnia się Aulę Wielką, kaplicę, hol główny i zrekonstruowaną klatkę schodową.

13 lat temu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *